De toekomst van Nintendo

Met Super Mario Maker viert Nintendo het dertigjarig bestaan van Super Mario en eigenlijk ook een beetje het dertigjarig bestaan van haar rol als leidende console-bouwer. Nintendo heeft de game-industrie vorm gegeven, omarmt en veracht. Het zette met Super Mario 64 als eerste de stap naar moderne 3D-gameplay om vervolgens technologisch ingehaald te worden door rivalen. Het bracht je tante, zusje, opa en oma aan het gamen met de Nintendo 3DS en Wii en zag hoe Samsung, Apple en Google die rol overnamen. Heeft Nintendo de toekomst of liggen de mooiste dertig jaar achter ons en wie neemt dat besluit?

Proloog – Onschuldig
Een artikel over de toekomst van Nintendo kun je niet schrijven zonder stil te staan bij wat de Amerikanen typeren als ’the elephant in the room’. Eerder dit jaar schudde Nintendo op haar grondvesten. De aardbeving uit 2011 viel in het niet bij de impact die het overlijden van Nintendo-baas Satoru Iwata had. Hij was het boegbeeld van het moderne Nintendo en zijn bijdragen aan het bedrijf zijn met geen pen te beschrijven. Of het nu zijn persoonlijke vriendschap met Shigesato Itoi was, zijn ongekende programmeerkennis of drang om Nintendo groter, beter en moderner te maken, alles wat Satoru Iwata tijdens zijn carrière deed, stond in het teken van het tot dienst zijn van zijn vrienden, werknemers, het bedrijf en niet te vergeten de miljoenen fans.

Het beeld van de onschuldige, vrolijke Iwata die toen hij ruim de 50 gepasseerd was nog steeds mee deed met verkleedpartijen voor Nintendo Direct-presentaties, zal de meeste Nintendo-fans het beste bijblijven. Het is deze vorm van onschuldigheid die Nintendo dertig jaar lang op de been heeft gehouden in een steeds hardere wereld en game-industrie. Ieder ‘probleem’ waar Nintendo tegenaan liep kon opgelost worden met een nieuw spelletje. Sloeg het nieuwe spelletje niet aan, dan stond het volgende nieuwe spelletje alweer op stapel. Nintendo-games zijn niet alleen een kleurrijke vluchtweg voor kinderen en volwassenen die de alledaagse sleur en problemen willen vergeten, maar ook een ambacht die al bijna tien jaar onder vuur ligt.

Shigeru Miyamoto sprak de afgelopen jaren met volle overtuiging over zijn plannen om met pensioen te gaan. Hij was als bedenker van Nintendo’s grootste hits, zoals Super Mario en The Legend of Zelda, toe aan welverdiende rust. Nog steeds te porren voor games waar hij echt zijn ziel en zaligheid in kon stoppen, zoals recent Pikmin 3 en Super Mario Maker, maar zeker niet meer de supervisor van ieder project. Met games als Splatoon kon hij aantonen dat zijn pupillen het trucje goed geleerd hadden. In tegenstelling tot andere Japanse grootheden uit het verleden, zoals SEGA’s Yu Suzuki en Konami’s Koji Igarashi, hoeft hij niet te bedelen bij de fans om zijn kunst voort te zetten. Voor Miyamoto geen Kickstarter, ontslag of interne conflicten, maar een overweldigende lading aan awards voor al zijn creaties van toen en nu. Het is geen toeval dat Shigeru Miyamoto en Genyo Takeda de touwtjes bij Nintendo in handen hadden genomen na het overlijden van Iwata, want binnen de machine die Nintendo heet is er geen vervanger op handen voor de legendarische Satoru Iwata en daarin schuilt de zwakte van de machine.

De dag van gisteren – Nalatenschap
Voor het eerst in dertig jaar stond Shigeru Miyamoto voor een onmogelijke keuze. Hij moest gaan bepalen welke koers Nintendo de komende dertig jaar gaat varen en gezien zijn leeftijd is het nog maar de vraag of hij zelf het merendeel van die dertig jaar zal meemaken. Daar ligt dan ook de kern van het dilemma. Hij weet zeker dat hij geen dertig jaar meer bij Nintendo zal werken, maar hij weet ook dat de andere authors over dertig jaar geen rol meer spelen. Authors is een prachtig klassiek Engels woord wat de bijdrage van het individu aan een groter geheel beschrijft. Of het nu de dagdroom was van Koizumi die ons de 3-dagen van Majora’s Mask opleverde of het gepingel van David Wise op een keyboard in Engeland. Het zijn de mensen die Nintendo de afgelopen jaren gevormd en gemaakt hebben. Met Satoru Iwata valt de eerste, mogelijk belangrijkste en één van de bekendste leden van Nintendo’s moderne ‘dream team’ weg. Met Miyamoto gaat over niet al te lange tijd, ironisch genoeg door een bedrijfsregel ingevoerd door Iwata, de tweede met pensioen.

Nintendo was niet voorbereid op een dergelijke gebeurtenis. Sterker nog, buiten het feit dat Miyamoto verplicht was om met zijn auto naar zijn werk te gaan, in plaats van te fietsen, hield men weinig rekening met het vroegtijdig verongelukken of overlijden van medewerkers. Intern was er bij Nintendo dan ook geen strijd voor het presidentschap, zoals bij Microsoft en andere grote bedrijven. Niemand aasde intern op de baan van Iwata en de kandidaten die de aandeelhouders de afgelopen jaren achter de schermen naar voren probeerde te schuiven hadden weinig tot geen binding met de kern van het bedrijf en waren daardoor bij voorbaat al kansloos. Shigeru Miyamoto had zich voornamelijk bezig gehouden met het vinden van een vervanger voor zijn eigen werk. Iwata stuurde wellicht bewust op een hiërarchie aan die hem bovenaan de toren plaatste om een coup van de aandeelhouders te voorkomen en had geen opvolger op het oog.

De realiteit van vandaag – Stabiliteit
Nintendo heeft daarom uit noodzaak gekozen voor Tatsumi Kimishima. Een ex-bankier, de voormalige president van Nintendo of America en waarschijnlijk één van de weinige beschikbare kandidaten die zowel Japans als Engels spreekt. Ondanks zijn starre voorkomen op een aantal foto’s, beschrijft Nintendo Kimishima als een aardig en openhartig persoon, maar hij ziet zichzelf ondanks deze kwaliteiten en een imposante staat van dienst niet als Nintendo’s leider op de lange termijn. Volgens Kimishima gaat hij de lijn die Iwata heeft ingezet met het verbreden van Nintendo’s aanbod in de vorm van games voor mobiele apparaten, de NX en deals voor merchandising, films en pretparken doorzetten. Als de persoon die ooit verantwoordelijk was voor de uitrol van Pokémon in de Verenigde Staten is die taak hem op het lijf geschreven. De tweede taak van Kimishima is om Nintendo’s leiderschap ‘future proof’ te maken. Dat wil zeggen dat het wegvallen van een enkel persoon – in dit geval Iwata – nooit meer dezelfde impact mag hebben.

Veel Nintendo-fans hebben het wellicht niet door gehad, maar Nintendo heeft met de aanstelling van Kimishima per direct alle software- en hardware-teams onder één centrale leidende figuur geplaatst. Shigeru Miyamoto is niet langer meer de general manager van het beroemde Nintendo EAD. In plaats daarvan is Shinya Takahashi aangesteld als general manager van de Nintendo EPD, een nieuwe groep die de twee software-afdelingen en de hardware-divisie in de vorm van Nintendo SPD, Nintendo EAD en Nintendo IRD heeft gefuseerd tot één entiteit. Dat brengt ons bij Shigeru Miyamoto die zijn titel als general manager verliest en is benoemd tot ‘Creative Fellow’. Als creative fellow mag hij zijn zegje doen als directielid, maar is hij niet meer betrokken bij het dagelijkse reilen en zeilen van Nintendo’s softwareteams. Genyo Takeda, die jarenlang de hardwareteams onder zijn hoede had, is op een soortgelijke manier beloond met de titel ‘Technology Fellow’.

De naam Shinya Takahashi zegt de meeste Nintendo fans nog niet veel, maar daar gaat snel verandering in komen. In 2014 bracht Nintendo hem in de spotlights als de uitvoerder van het door Iwata bedachte amiibo-project. Nu is Takahashi verantwoordelijk voor de ‘NX’-strategie en de ontwikkeling van alle Nintendo-games en hardware. In interviews is het verschil tussen de antwoorden van Takahashi en Miyamoto doorgaans niet zo heel groot. Toch was het Takahashi die zei dat Nintendo plannen had voor zowel de 2D als de 3D terugkeer van Metroid. Tevens wilde Takahashi graag een Wii U-versie van Minecraft en hoopt hij dat de ‘NX’ het enthousiasme terugbrengt dat bij de Wii U-lancering ontbrak. Projecten waar hij recent aan heeft gewerkt – naast amiibo – zijn veelzijdig. Zijn imposante staat van dienst omvat partnerships met andere developers in de vorm van The Wonderful 101 en Luigi’s Mansion 2 tot kleine interne projecten. In tegenstelling tot Shigeru Miyamoto beperkte hij zich niet tot zijn eigen interne SPD-teams.

De toekomst? – Onzeker
Het is opmerkelijk dat niet één van Miyamoto’s eigen pupillen, zoals Eiji Aonuma of Hideki Konno zijn baan heeft gekregen, maar een collega die parallel van hem aan zijn eigen projecten werkte. Shinya Takahashi werd wel getipt als opvolger voor Satoru Iwata op de langere termijn, maar als hij Miyamoto’s droombaan krijgt, is er voor hem geen reden om het hogerop te zoeken en heeft Nintendo niemand anders op het oog om Miyamoto te vervangen. Nog opvallender is dat Takahashi zowel de volledige zeggenschap krijgt over de hardware als de software. Een taak die zelfs Shigeru Miyamoto niet toebedeeld kreeg. In die zin is Takahashi’s macht over de richting, uitvoering en strategie van Nintendo’s klassieke game-business groter dan die van de nieuwe CEO. De machtsuitbreiding van Takahashi is echter ook relatief, want hoe groot is het aandeel console-games als geheel van een veel groter Nintendo dat gerealiseerd gaat worden?

Kimishima heeft in zijn eerste interview als nieuwe baas van Nintendo direct een bom laten exploderen. Wat hem betreft is het niet ondenkbaar dat een persoon van buitenaf Nintendo in de toekomst gaat leiden. In ieder geval ziet hij zichzelf niet voor langer dan een jaar op de winkel passen. Nintendo beweegt zich bedoeld of onbedoeld weg van de afhankelijkheid van een enkel persoon of team. Door deals met DeNA voor smartphonegames, Universal Theme Parks voor pretparken, Koei Tecmo voor Zelda- en Metroid-projecten en meer aandacht voor indie-games, toont het moderne Nintendo dat het bewust is van haar zwakheden. Super Mario Maker is een subtiele hint richting de fans dat zij de herinnering en nostalgie van Super Mario met hun eigen creaties kunnen voortzetten.

Wie of wat Nintendo de komende dertig jaar gaat leiden is daarom een groot vraagteken. De geruchtenmolen richt haar pijlen op Akihiro Hino. De huidige president van Level-5, die franchises als Professor Layton en Yo-kai Watch groot heeft gemaakt. De band van Hino met Iwata speelt ongetwijfeld ook een rol, want Iwata zag een persoon die met dezelfde verantwoordelijkheden worstelde. In dat geval is een overname of fusie van Level-5 en Nintendo echter noodzakelijk, want de kans dat Hino achterlaat wat hij opgebouwd is, lijkt klein. Hino is in tegenstelling tot Iwata echter een controversieel figuur. Hij heeft niet alleen grote successen geboekt, maar ook een aantal grote fouten gemaakt. Gundam AGE is onder zijn leiding geflopt en franchises als Inazuma Eleven en Professor Layton worden volgens critici uitgemolken.

Conclusie – Een reizende ster
Het is deze trend die dertig jaar Super Mario een unicum maakt en tegelijkertijd het grootste risico vormt voor nog eens dertig jaar Super Mario onder nieuw leiderschap. De fans kunnen echter rustig slapen, want de komende vijf jaar Super Mario is verzekerd. Volgend jaar verschijnt er een nieuwe console die Nintendo na dit moeilijke jaar een frisse start geeft. Shinya Takahashi heeft bewezen dat hij de creatieve nalatenschap van Shigeru Miyamoto en Genyo Takeda kan voortzetten en er tegelijkertijd zijn eigen draai aan kan geven. Hij wenst daarbij wel een nieuw start en een schoon speelveld om zijn visie te realiseren. Nintendo’s reizende ster gaat Nintendo samen met directie-veteraan Kimishima onder begeleiding van zijn leermeesters klaarstomen voor de toekomst. Een onzekere toekomst, maar als het Takahashi lukt om de NX net zo populair te maken als amiibo, dan kan de concurrentie wel inpakken en kan welke CEO dan ook de beoogde groei realiseren.