35 jaar Mega Man - Deel 1: De 8-bit klassiekers

Die krankzinnige Dr. Wily leert het ook nooit. Hij bouwt en steelt al 35 jaar de gevaarlijkste machines, hindernissen en Robot Masters om de wereld te veroveren. Niet dat dit hem ooit lukt, want Mega Man staat altijd paraat om Wily te stoppen. Hoewel we hem de laatste jaren minder vaak zien, behoort Mega Man tot één van de bekendste videogamesterren aller tijden! Vaak wordt hij gezien als dé mascotte van Capcom. Vandaag vieren we dat Dr. Wily het doel van al zijn snode plannen nog altijd niet heeft bereikt, met 35 kaarsjes op Mega Man’s verjaardagstaart.

Mega Man verscheen in 1987, toen NES-games geavanceerder begonnen te worden. Platformgames waren nu de standaard en Capcom wilde een nieuw actie-schietspel ontwikkelen, speciaal voor de thuisconsole. Daarvoor werd een klein team van aanvankelijk slechts zes mensen samengesteld, onder leiding van director Akira Kitamura.

Van dat team werd Keiji Inafune het bekendst. Destijds aangenomen als illustrator voor personages en vijanden, ontwikkelde hij zich steeds verder tot producent en director achter de serie. Hoewel Mega Man al was ontworpen door Kitamura voordat hij bij het team kwam, wordt Inafune vaak als zijn geestelijke vader gezien. Hij had dan ook een grote invloed op de games en latere series die daaruit voort kwamen.

In het jaar 20xx

Om naar de oorsprong van Mega Man te kunnen, moeten we naar Japan. Anders dan in het westen, heet de blauwe held daar Rockman, al werden ook namen als Mighty Kid, Knuckle Kid en Rainbow Man overwogen. Rockman komt van het bekende spelletje ‘rock-paper-scissors’. Nadat hij een Robot Master heeft verslagen, neemt Mega Man diens speciale kracht over, zodat je die vervolgens zelf kunt gebruiken. Sommige Robot Masters zijn daartegen zwak of het doet ze juist weinig. Daardoor ontstaat een volgorde waarin je deze bazen het makkelijkst kunt verslaan. Het kenmerkende Stage Select-scherm werd zo ontwikkeld, waarbij spelers zelf kiezen in welke volgorde zij de eerste zes levels doorlopen. Mega Man werd blauw omdat die kleur de meeste variaties had in het NES-kleurenpallet. Gebruikt hij echter andere krachten, dan veranderen zijn kleuren in die van de verslagen Robot Master.

De naam ‘Rockman’ komt echter ook van rockmuziek. Al vanaf de NES wordt veel zorg en aandacht besteed aan de soundtracks, die vaak sterke én herkenbare melodieën bevatten. Soms zijn invloeden van bekende nummers terug te horen. Veel namen van personages zijn verwijzingen naar muziek. Voordat hij Mega Man / Rockman werd, heette onze held Rock. De naam van zijn zusje is Roll, dus samen Rock & Roll. In Mega Man 3 werd zijn broer Blues (hier bekend als Proto Man) geïntroduceerd. Door de jaren volgden meer van dit soort namen, waaronder Beat (een vogel), Bass (Mega Man’s rivaal) en Tango (een kat).

De tekenstijl van Mega Man is ontstaan uit vele Japanse invloeden. Er zijn grote overeenkomsten met de manga- en anime-serie Astro Boy van Osamu Tezuka. Net als Mega Man is dat een cartoonachtige vechtrobot gebouwd door een uitvinder, die het opneemt tegen het kwaad. Wie de stijlen naast elkaar legt, ziet meteen overeenkomsten, al waren er ook wel andere inspiratiebronnen.

Het westen heeft altijd wat moeite gehad om Mega Man juist in de markt te zetten. Dat begon met een naamsverandering, omdat vicepresident Joe Morici van het Amerikaanse Capcom de naam ‘Rockman’ commercieel niet zag zitten. Daardoor ging het oorspronkelijke idee achter de naam hier deels verloren. Het soort held dat Mega Man is, was in de jaren ’80 niet zo bekend in het westen. Daarom werd hij in Amerika meer als comic-superheld in de markt gezet. Dat slaagde niet echt, met lelijke Amerikaanse box-arts en promotiemateriaal als gevolg. In Europa zat het er qua stijl een beetje tussenin, maar waren de speldozen veel beter ontworpen dan de Amerikaanse (al was die van Mega Man 2 hier ook nogal bizar). Gelukkig waren die games zo goed, dat spelers daar wel doorheen keken. Vaak kon je in handleidingen wel illustraties in de oorspronkelijke stijl zien.

De herkansing

De eerste Mega Man werd op zich uitstekend ontvangen en beoordeeld, maar verkocht slecht. Net als bij de eerste Street Fighter was het niet het succes waarop Capcom gehoopt had. De formule was er, maar had nog afstemming nodig. Het spel werd echter volop geprezen om zijn mix van spring-, ren- en schietactie en hoogstaand grafische ontwerp. Door media werd het beschreven als één van de best uitziende en spelende NES-games van toen. Hierdoor hield Capcom vertrouwen in het concept. Voor Mega Man 2 (1988) werden veel mankementen van het eerste deel aangepakt en de formule sterk aangescherpt.

Mega Man-games staan bekend om een vrij hoge moeilijkheidsgraad. Het spel werd niet zozeer makkelijker, maar wel haalbaarder. Het kreeg een password-systeem, zodat je niet heel het spel in één keer hoefde te voltooien. Waar het eerste deel veel laffe vijanden had, die snel minuscule projectielen schoten of in groten getale Mega Man achtervolgden, werd de uitdaging hier eerlijker en beter ontworpen. De besturing werd preciezer en de vele glitches uit deel één werden verholpen. Voordat je naar Dr. Wily’s kasteel kunt, bevecht je vanaf nu de gebruikelijke acht in plaats van slechts zes Robot Masters. Al het werk resulteerde in een enorm groot succes, waarbij Mega Man 2 de leidraad werd voor vrijwel alle volgende 2D platformgames in de serie. Tot 2022 was Mega Man 2 het bestverkochte deel van de reeks, wat zeker voor die tijd een hele prestatie is geweest.

NES én Game Boy

Het was hard werken voor Inafune en het team, want de delen volgden elkaar in een hoog tempo op. Bijna jaarlijks stond een nieuwe Mega Man op Capcom’s releaselijst. Bij Mega Man 3 (1990) was er mogelijk zelfs te weinig tijd, waardoor Inafune dit deel min of meer als onaf beschouwde. Het had meer levels, bazen en mogelijkheden dan voorheen. Vanaf nu kon Mega Man een snelle sliding maken. Rush deed zijn intrede, als Mega Man’s trouwe hulpje, ter vervanging van de items in Mega Man 2. Zo kon Rush transformeren in een springveer, een onderzeeër en een luchtvaartuig. Ook het derde deel werd goed ontvangen en vaak is het voor fans moeilijk kiezen welke beter is: deel twee of deel drie? Zelf kies ik dan voor deel 3, mede omdat Mega Man 2 in Europa een slome PAL-versie kreeg.

Na Mega Man 3 was de serie op het toppunt van zijn populariteit, wat deze ook naar de Game Boy bracht. Dat begon met Mega Man: Dr. Wily’s Revenge (1991), dat door een ander team werd gemaakt op basis van de eerste twee delen. In plaats van acht tegelijk, kon je op de Game Boy een Stage Select-scherm van tweemaal vier bazen verwachten. Deze kwamen dan half uit de ene NES-game en half uit de volgende. Toch waren de levels niet hetzelfde. Op de Game Boy bleek het lastiger om overzicht te houden, door het kleine scherm. Er volgden nog vier vervolgen op de handheld, die hier beter rekening mee hielden. Mega Man V (De Game Boy-titels kregen een Romeinse nummering) was de enige die de NES-games niet volgde, mét eigen stages en Robot Masters die naar de planeten werden vernoemd (Stardroids).

Het einde van een tijdperk

Omstreeks het vierde deel begon er wat commentaar op de serie te komen, dat alle games wel erg veel op elkaar leken. Er was misschien niet zoveel vernieuwing, maar dat wil niet zeggen dat die er niet was. Zo introduceerde Mega Man 4 (1991) de oplaadbare Mega Buster, die in vele delen een standaard werd. Er waren twee geheime items te vinden. De spellen haalden grafisch steeds meer het maximale uit de NES. Wie de latere delen naast de eerdere legt, ziet duidelijk de kwalitatieve groei.

Voordat Mega Man 5 (1992) uitkwam, verscheen echter ook de Super Nintendo in Europa. In Japan en Amerika was die al een tijdje verkrijgbaar. Mensen kenden de Mega Man-games nu wel, waardoor Mega Man 6 (1993) destijds niet eens een westerse release kreeg. Voor lange tijd wist ik niet dat er in Japan een verloren zesde deel bestond. Iets waar ik achteraf flink van baalde, want ik vond die spellen nog steeds onverminderd geweldig. Meer was zeker welkom, maar het NES-tijdperk was intussen toch echt voorbij.

Omstreeks de release van Mega Man 5 is ongeveer het moment waarop ik de Mega Man-serie ontdekte. Met regelmaat huurden we het derde en vijfde deel bij de lokale videotheek en het werden meteen favorieten. Zo’n gehuurd spel had je dan steeds nét te kort, waardoor ik deze games pas later uitspeelde. Overal notitieblaadjes met passwords bij de tv, om op een later moment fanatiek door te kunnen spelen. Het eerste deel dat wij thuis kochten was Mega Man 4. Die had ik na een week uitgespeeld, tot ongenoegen van mijn broertje, die het spel destijds eigenlijk wilde inruilen voor een andere. Natuurlijk niet! Ik was een Mega Man-fan geworden voor het leven. Niet onverwacht speel ik ook in 2022 nog veel Mega Man-games, waaronder de NES-klassiekers.

Na de NES volgde een periode waarin de serie zich begon af te splitsen, naast de klassieke Mega Man. De eerste vervolgserie was Mega Man X, maar er volgden nog vele anderen, voor verschillende systemen. Lees binnenkort ook het tweede deel van deze verjaardagspecial. Daarin ga ik het over de resterende games in de klassieke serie hebben en komen we onderweg ook de andere Mega Man-reeksen tegen.